Tekst Noortje van Zijl Beeld Shutterstock
Eindadvies beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater
Wijze lessen van hoge nood
Leren van wat er in de zomer van 2021 in Limburg gebeurd is. Dat is het uitgangspunt van de beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater. Nu, anderhalf jaar later, komt de beleidstafel met een eindadvies. Jaap Slootmaker, directeur-generaal Water en Bodem bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, en Meindert Smallenbroek, directeur van de Unie van Waterschappen, kijken terug. Wat hebben we nu echt geleerd?
Ook in de rest van Nederland kunnen zich heftige regenbuien voordoen, zoals hier in Flevoland
De grootste les: dat zo’n waterbom ook echt in Nederland kan vallen. ‘We wisten wel dat dit soort dingen in theorie kunnen gebeuren, maar we hadden het nog niet eerder meegemaakt. Daar zijn we wel van geschrokken,’ geeft Jaap Slootmaker toe. ‘En zo’n heftige bui kan overal in Nederland vallen.’ ‘Dat is ook bij de waterschappen doorgedrongen,’ ziet Meindert Smallenbroek. ‘Veel van hen zijn aan de slag gegaan om te kijken wat er in hun gebied gebeurt, als ze met zo veel regen worden geconfronteerd. Hoeveel water kan er worden opgevangen? En wat moeten ze doen om de schade van overstromingen zo veel mogelijk te beperken?’
‘Soms zullen we overlast moeten accepteren’
Monitoring In het eindadvies van de beleidstafel doet men aanbevelingen over wat er moet gebeuren om de gevolgen van een volgende waterbom te beperken. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen acties voor de korte en de lange termijn. Slootmaker: ‘Sommige dingen vergen veel analyse en kennis en hebben ruimtelijke effecten. Dat zijn geen dingen die je even kunt doen. En daar zit wel een ongemak in. Het liefst zouden we zeggen dat we direct aan de slag zijn gegaan en dat we er een volgende keer veel beter voor staan. Maar dat kan helaas niet.’ Niet alle aanbevelingen kunnen dus even snel worden opgevolgd. Maar dat ze worden opgevolgd, dat staat volgens de heren buiten kijf. Monitoring speelt daarbij een belangrijke rol, vindt Slootmaker. ‘We moeten goed rapporteren over de voortgang. Simpel gezegd moeten we dan ook een lijst maken en gaan afvinken. We kunnen daarbij leren van de beleidstafel Droogte. Van de 46 maatregelen zijn er nu 44 klaar en 2 onder constructie. De monitoring en implementatie daar zijn heel goed gegaan.’
Naam en toenaam In het advies worden organisaties die met bepaalde aanbevelingen aan de slag moeten met naam en toenaam genoemd. Dat helpt, meent Smallenbroek. ‘We zijn er zelf bij om te zorgen dat het gebeurt en kunnen elkaar aanspreken wanneer iemand achterblijft. Ook om te kijken hoe we elkaar kunnen helpen. De waterwereld is heel erg verweven met elkaar en bij zo’n grote opgave moeten we het samen doen.’ Als gevolg van klimaatverandering kan zo’n extreme regenbui steeds vaker vallen. Dat is niet te voorkomen. En duidelijk is ook dat we tegen de grenzen aanlopen van wat we kunnen doen om de gevolgen te beperken. Daarom wordt in de beleidstafel ook gefocust op het vergroten van het waterbewustzijn. Iets waar Smallenbroek erg blij mee is. ‘Als waterschappen doen we er alles aan om zo’n piekbui goed op te kunnen vangen. Maar op een gegeven moment kunnen we weinig meer doen. We wonen in een delta en het klimaat verandert, dat betekent dat we soms overlast en schade zullen moeten accepteren. En daar moeten men zich bewust van zijn.’
‘Het is onmogelijk om het risico naar nul te brengen’
Buitenland Wat dat betreft kan Nederland leren van het buitenland. Hoe wordt er daar gecommuniceerd over water en waterveiligheid? Zo staan in risicogebieden in de Verenigde Staten evacuatieborden op straat voor tsunami’s. Smallenbroek: ‘Die borden zul je in Nederland nooit gezien hebben, omdat ze door het werk van de waterbeheerders eigenlijk nooit nodig zijn. Maar door zulke borden weten Amerikanen wel precies wat ze moeten doen als er iets aan de hand is.’ Het is bijna onmogelijk om het risico naar nul te brengen, zegt ook Slootmaker. ‘En dat moet je ook niet willen. Dan zou je extreme dingen moeten doen die veel te duur zijn en het land bovendien heel lelijk maken. ‘Je moet Nederland niet willen inrichten op basis van extreme situaties,’ besluit hij. ‘Maar we kunnen het wel zo inrichten dat risico’s worden teruggebracht naar wat acceptabel is.’
