Leven met overlast

In Peru leeft een boer. Zijn land wordt geteisterd door wateroverlast en droogte. Zijn boerderij staat meerdere keren per jaar onder water. Hij verhuist niet. Hij verandert zijn gewasverbouwing niet. Hij is gewend aan tegenslagen, weet dat hij van niemand hulp kan verwachten en op zichzelf is aangewezen. Een collega-boer in Burkina Faso vertelt zonder toonbare emotie dat hij een kind verloor bij de laatste overstroming. De dreiging van de nabijgelegen rivier is voor hem een altijd aanwezige factor in zijn leven. Het hoort nu eenmaal bij het leven in Burkina Faso. In de Zuid-Koreaanse film Parasite zie je hoe een arme familie alles verliest door een overstroming, terwijl de rijkere families er niet eens weet van hebben en het hen ook niets kan schelen. Een paar anekdotische voorbeelden van hoe mensen omgaan met wateroverlast en overstroming waar ik de afgelopen maand mee ben geconfronteerd. Of het nu een parallelsessie op het Deltacongres was over klimaatadaptatie in het buitenland of een argeloos filmavondje op de bank. Het zette mij aan het denken: in sommige landen is het besef van waterrisico’s enorm groot door de bittere realiteit van een op regelmatige basis voorkomende confrontatie met het water. Maar dat gaat niet altijd gepaard met actie. Er is ook veel gelatenheid en frustratie. Alleen kennis over de risico’s is dus niet voldoende om het gedrag van mensen te veranderen en mensen zelfredzaam te maken. Een conclusie die ook de beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater trok naar aanleiding van onderzoeken om het waterbewustzijn in Nederland te vergroten. De beleidstafel werd opgericht naar aanleiding van de overstromingen in Limburg. In Nederland is het besef van waterrisico’s volgens die onderzoeken ver te zoeken. De confrontatie met het water is immers niet voor veel mensen de dagelijkse praktijk en het vertrouwen in het oplosvermogen van de overheid is groot. Althans, dat is een stelling die hoort bij het oude Nederland. In het Nederland anno 2022 zien we het vertrouwen in de overheid afbrokkelen en de zorgen over klimaatverandering toenemen. RTL Nieuws zond zelfs een item uit over “klimaatstress”. Er zijn in Nederland mensen die depressief worden vanwege de gevolgen van klimaatverandering. Toch wil het rijk en ook de waterschappen het besef van de waterrisico’s in Nederland vergroten. Niet om de paniek te laten toenemen, maar om te laten zien dat je met eigen handelen iets kunt doen tegen die klimaatverandering en schade kunt beperken. Tegenover één “klimaatstresser” staan immers ook veel mensen die wel weten dat klimaatverandering impact heeft, maar worstelen met het aandeel dat ze zelf hebben om de gevolgen te beperken. En er is ook een groep die niet de illusie heeft dat we nog iets kunnen doen of het probleem zelfs ontkent. U leest in dit nummer van Het Waterschap meer over die beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater en de belangrijke plek van het vergroten van waterbewustzijn daarin. Ook in het interview met minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) komt dit aan bod. Ik wijs u ook graag op een artikel over een groep in Nederland die de risico’s van overstromingen nog heel duidelijk op het netvlies heeft: de overlevenden van de watersnoodramp van 1953. In februari herdenken we dat die ramp 70 jaar geleden plaatsvond. Dat nooit meer! Jane Alblas, vormt samen met Judith de Jong de hoofdredactie van Het Waterschap