Tekst Maurits van den Toorn Beeld Shutterstock
Waterbeheerder wordt ook boswachter?
Uit het goede hout gesneden
In Nederland moet de komende jaren 10 procent meer bos komen te staan, zo’n 37.000 hectare. Dat hebben rijk en provincies afgesproken in de bossenstrategie, die onderdeel is van het Klimaatakkoord. Maar wat betekent dat extra bos voor het waterbeheer? De Kansenkaart Nieuw bos in Beekdalen brengt in beeld op welke manier bosaanleg kan bijdragen aan de opgaven van de waterschappen.
Welk effect hebben bomen op de waterkwaliteit?
De Kansenkaart is een samenwerkingsproject van de Unie van Waterschappen, STOWA, de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren, het Kennisnetwerk Ontwikkeling en Beheer en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Het project is uitgevoerd door Royal HaskoningDHV, met input van meerdere waterschappen. Anke van Houten is onder meer coördinator van de bossenstrategie bij de Unie van Waterschappen: ‘Die 10 procent is een flinke opgave, waarbij het vooral een kwestie is van: boom zoekt grond. Waar ga je dat doen en op welke bodems? Een snelle verkenning suggereert dat er in beekdalen mogelijk plaats is voor zo’n 2000 hectare bos; vanwege die locatie ligt de regie daarvoor bij de waterschappen. Natuurlijk willen waterschappen bijdragen aan het vastleggen van koolstof, maar we moeten ook goed bekijken wat dit betekent voor het waterbeheer.’
‘Meer bos in Nederland is een kwestie van: boom zoekt grond’
Bossen kunnen helpen Om daarachter te komen heeft STOWA onderzoek gedaan. Michelle Talsma is programmamanager onderzoek bij STOWA. Het uitgangspunt van het onderzoek is: wat kan bos bijdragen aan de opgaven van de waterschappen? Talsma: ‘We hebben uitgezocht wat het beste past in beekdallandschappen. Voor tien verschillende aspecten hebben we rekenregels opgesteld om te bekijken wat nieuw bos betekent voor onder andere de grondwaterstand, omdat meer of minder verdamping optreedt. En wat zijn de gevolgen voor de waterkwaliteit? Bos kan inspoeling van stoffen voorkomen en zorgen voor koeling van het water in hete zomers. Welke soorten bomen houden de meeste koolstof vast en waar passen deze nieuwe bossen het best?’ De waterschappen kunnen nu kijken wat de effecten van verschillende bostypen zijn en waar de beste kansen liggen voor bosontwikkeling in combinatie met de wateropgaven. Van Houten: ‘Daarbij moeten ze keuzes maken, het gaat om meer dan koolstofopname. We kunnen misschien wel uitheemse bomen planten die heel veel koolstof vasthouden, maar we streven juist naar de aanplant van gebiedseigen, inheems bos. Ook al neemt zo’n bos minder koolstof op.’
Bos in beekdalen Het beheergebied van waterschap De Dommel is gebruikt om de rekenregels te toetsen en de veronderstellingen van de onderzoekers te valideren. Dat heeft een tool opgeleverd waarin de waterschappen hun gegevens kunnen invoeren. Eind dit jaar moet duidelijk zijn waar mogelijkheden zijn voor nieuw bos in beekdalen. Van Houten wijst erop dat dit nog maar het begin is: ‘Het zal bij geschikte locaties in veel gevallen om gebied gaan waar misschien al een ander soort natuur is, of waar akkers liggen of een camping. Daarover moeten besluiten worden genomen, dat is een bestuurlijke zaak waar niet alleen de waterschappen over gaan.’ Ook de tool is nog maar een begin, voorziet Talsma: ‘Het gaat nu alleen nog om de hoge zandgronden, maar het idee is om de tool ook geschikt te maken voor lagere delen van Nederland. Daarmee kunnen we dan kijken of er locaties in de veenweidegebieden zijn die wellicht mogelijkheden bieden voor bijvoorbeeld moerasbossen.’ Meer weten? Ga naar Stowa.nl/nieuws/nieuw-bos-beekdalen.
