Tekst Bas Nieuwenhuijsen
Beeld GH+O
Waterschapsverkiezingen
Hogere opkomst, weinig verschuivingen
De opkomst voor de waterschapsverkiezingen was hoger dan vier jaar geleden, maar in de uitslagen zijn geen grote verschuivingen te zien. Water Natuurlijk blijft de grootste, de landelijke politieke partij 50PLUS deed het goed, en het CDA en de Algemene Waterschapspartij verloren zetels.
Op 20 maart ging Nederland naar de stembus voor twee verkiezingen: die voor de waterschappen én die voor de Provinciale Staten. Die combinatie heeft geleid tot een opkomst voor de waterschapsverkiezingen van 51,4 procent, flink hoger dan vier jaar geleden toen de opkomst op 43,5 procent bleef steken. Naar de oorzaak van de toeloop van kiezers is het raden, maar hoogstwaarschijnlijk heeft de grote aandacht in de media een rol gespeeld. In de kranten en op radio en tv was de afgelopen maanden veel te doen over zowel de Statenverkiezingen als de klimaatdiscussie, de aanhoudende droogte en de waterschappen. Anders dan voorheen hebben de waterschappen een gezamenlijke campagne gevoerd om deze verkiezingen onder de aandacht te brengen. Er werd één beeld uitgedragen, met een positieve insteek om kiezers tot stemmen op te roepen. Ook dit zal hebben bijgedragen aan een hogere opkomst.
De 21 waterschappen (twee waterschappen minder dan in 2015 als gevolg van fusies) hebben in totaal 602 algemene bestuursleden. Een aantal van hen wordt benoemd, dus niet gekozen, zodat bij de afgelopen verkiezingen 442 zetels op het spel stonden. Over de hele linie is Water Natuurlijk opnieuw als grootste partij uit de bus gekomen. Deze landelijke waterschapspartij, opgericht door Natuurmonumenten, de natuur- en milieu-federaties en Sportvisserij Nederland, won 85 zetels (19 procent van het totaal). Dat zijn er twee meer dan in 2015; een bescheiden winst die iets meer reliëf krijgt als meegewogen wordt dat er nu meer kiezers in minder waterschappen waren. Water Natuurlijk is al sinds de oprichting in 2008 de grootste waterschapspartij in Nederland. Een duidelijk verlies was er voor de Algemene Waterschapspartij. Bij de vorige verkiezingen haalde deze partij 29 zetels, nu zijn dat er 22.
‘Soms is het verschil tussen de partij met de meeste stemmen en de rest opvallend groot’
Landelijk en lokaal
Van de landelijke politieke partijen die meededen, is de VVD ditmaal de grootste geworden met 70 zetels. Het CDA, vier jaar geleden nog de nummer 1 onder de landelijke politieke partijen, zakte van 76 zetels naar 60. 50PLUS had een goede uitslag en was de grootste winnaar, de partij ging van 22 zetels in 2015 naar 32 nu. Bij de afgelopen verkiezingen deed 50PLUS voor het eerst in alle waterschappen mee. Lokale partijen werden de grootste in vijf waterschappen: Hollands Noorderkwartier, Scheldestromen, Hollandse Delta, Zuiderzeeland en Limburg.
Opvallend in de uitslagen is het grote verschil in een aantal waterschappen tussen de partij die de meeste stemmen kreeg en de rest van de deelnemers. De winnaar kreeg soms meer dan tweemaal zoveel zetels dan de nummer twee. Dit gebeurde in Hollands Noorderkwartier (grootste partij 7 zetels, overige partijen 3 of minder), De Dommel (grootste 8 zetels, rest 4 of minder), Hollandse Delta (grootste 7, rest 2 of minder), de Stichtse Rijnlanden (grootste 7, rest 4 of minder) en Zuiderzeeland (grootste 6, rest 3 of minder).
‘Waterschappen zetten op hoofdlijnen hun beleid waarschijnlijk voort’
E-learningmodule
In het algemeen gesproken is de zetelverdeling min of meer gelijk gebleven. De definitieve uitslagen lieten dit jaar even op zich wachten. De combinatie met de verkiezingen voor de Provinciale Staten betekende extra telwerk voor de leden van de stembureaus. Maar kort na de verkiezingen kon overal worden begonnen met de vorming van bestuurscoalities. Gegeven de uitslagen is te verwachten dat de waterschappen hun beleid op hoofdlijnen zullen voortzetten. De nieuwe besturen krijgen de komende jaren heel wat belangrijke en complexe vraagstukken te behandelen, zoals de veranderingen in het klimaat, die extreme droogte en neerslag tot gevolg hebben. Maar ook op het gebied van de energietransitie, duurzaamheid en waterveiligheid spelen de waterschappen een rol. De komst van de nieuwe Omgevingswet zal ook veranderingen met zich meebrengen, waarmee de waterschappen te maken krijgen. Om nieuwe bestuursleden snel in te werken is een speciale e-learningmodule ontwikkeld, die is te vinden op leeromgeving.uvw.nl.