Tekst Marjan van Wijngaarden
Beeld Dimitry de Bruin
Waterkracht
Aan de slag, met of zonder normen
Poedersuikerplastic is nieuwe probleemstof
Waterschap De Dommel vond op meerdere plekken grote hoeveelheden microplastics in het water. Dat riep veel vragen op. Zijn die plastics een probleem? Is plastic slecht voor het waterleven? En zo ja, wie is er dan eigenlijk verantwoordelijk voor? Jan van de Graaf, adviseur waterkwaliteit, en Ruud de Visser, senior toezichthouder industrie van het waterschap vertellen over de dilemma’s waar ze tegenaan lopen: wet- en regelgeving schieten tekort.
Waar hebben jullie microplastics gevonden? Jan van de Graaf: ‘Een paar jaar geleden liep ik in het waterpark bij de rioolwaterzuivering Biest-Houtakker. Een waterpark bestaat uit vijvers, sloten, moerasbos en planten. Het rioolwater dat is schoongemaakt, wordt hier weer natuurlijk water, vol zuurstof en leven. Daarna stroomt het water de beek de Reusel in. In het waterpark zag ik overal gek spul liggen. Toen ik goed keek, zag ik dat het heel kleine stukjes plastic waren. Tot 5 kilometer stroomafwaarts vond ik nog stukjes langs de Reusel. Ik schrok ervan. Hoe lang lag dat plastic er eigenlijk al?’
Ruud de Visser: ‘Grote stukken plastic worden er op de rioolwaterzuivering wel uitgehaald, maar de microplastics niet. De stukjes blijven drijven, dus komen niet in het slib terecht. In de watermonsters op de rioolzuivering is het plastic ook niet zichtbaar. Je bemonstert het water op enige diepte. Het plastic dat bovenop drijft, komt niet in het monster terecht.’
Van de Graaf: ‘Het allerergste is wat we poedersuikerplastic noemen. Zo klein dat ik eerst dacht dat het watervlooien waren.’
‘Wat er nu ligt, ligt er over 100 jaar nog steeds’
Hoe erg is dat nou eigenlijk, plastic in het water?
Van de Graaf: ‘Die vraag wordt vaak gesteld. Probleem is dat we dat eigenlijk niet weten. Er zijn geen wettelijke normen voor hoeveel plastic er in het water mag zitten. We meten daar ook niet op. We weten wel dat plastic dat je binnenkrijgt voor een deel je lijf weer verlaat. Maar dat wat achterblijft kan bijvoorbeeld ontstekingen geven.’
De Visser: ‘Het is in ieder geval erg omdat plastic dat er nu ligt er over 100 jaar nog steeds ligt. En al die tijd eten vogels en vissen het. We moeten dus hoe dan ook aan de gang om wat aan het plasticprobleem te doen. Met of zonder normen.’
Hoe kwam dat plastic in het water terecht? Van de Graaf: ‘Na onderzoek bleek het afkomstig te zijn van een recyclebedrijf. Dat recyclet plastic zakken waar plastic korrels in hebben gezeten. In iedere zak zitten nog wel wat korrels. Die komen terecht op de vloer, de heftrucks rijden er overheen en nemen het zo mee naar buiten. Daar spoelt het in het riool en komt het op de rioolwaterzuivering terecht.’
De Visser: ‘Natuurlijk zijn we naar het bedrijf toegegaan. Eerst sputterden ze nog wat tegen en zeiden ze dat het plastic niet van hen afkomstig was. Maar we konden het snel bewijzen. Vervolgens is er in samenwerking met de omgevingsdiensten en de gemeente hard gewerkt aan oplossingen. Het bedrijf heeft maatregelen genomen zodat er geen plastic meer in het water terechtkomt.’
‘Microplastics zijn een nationaal probleem’
Eind goed, al goed? Van de Graaf: ‘Een tijdje later las ik een nieuwsbericht dat er in een stadsvijver in Tilburg enorm veel plastic lag. Ik ging onmiddelijk kijken. De vijver is weliswaar eigendom van de gemeente, maar het waterschap is verantwoordelijk voor de waterkwaliteit. Ik trok dus bij de gemeente aan de bel. Maar ook nu was weer de vraag: er is geen norm, dus is er wel een probleem? Terwijl er ganzen zwemmen en mensen zitten te vissen. Daar kan ik met mijn pet niet bij.’
De Visser: ‘Ook hier bleek het probleem bij een recyclebedrijf te liggen. Het regenwater van dit bedrijf werd direct geloosd in de vijver. Precies dezelfde plastic bolletjes uit het water vonden we op het bedrijfsterrein. Het is echt heel zorgelijk dat bedrijven uit zichzelf weinig doen om lozing van plastic te voorkomen.’
Van de Graaf: ‘We hebben vissen uit de vijver onderzocht. Er zaten echt stukjes plastic in. Als het olie was geweest, had deze casus geen 2 weken geduurd. Nu duurde het 2 jaar. Omdat er dus geen normen zijn.’
De Visser: ‘Ook hier heeft het recyclebedrijf maatregelen genomen. Het lozen van regenwater vanaf het terrein is gestopt. Vervolgens heeft de gemeente Tilburg de vijver leeggepompt en helemaal uitgebaggerd. Een enorme kostenpost natuurlijk voor de gemeente. Ze zullen het vast proberen te verhalen op het bedrijf, maar er zit hoe dan ook gemeenschapsgeld in.’
Speelt dit probleem ook bij andere waterschappen? Van de Graaf: ‘Ik woon zelf in het gebied van waterschap Aa en Maas. Daar kwam ik ook plastics tegen, waarschijnlijk ook van een recyclebedrijf. Ik heb het waterschap meteen gebeld. Dat gaat er ook naar kijken.’
De Visser: ‘Alle waterschappen worstelen met microplastics. Het is een nationaal probleem dat nauwelijks wordt opgepakt.’
Van de Graaf: ‘Plastic is een nieuwe probleemstof. Voor de meest gekke stofjes hebben we een norm. Maar op het gebied van plastic schieten wet- en regelgeving tekort. Ik begrijp niet waarom de wetgever in Nederland op dit gebied nog steeds niets heeft geregeld.’
