Tekst Noortje van Zijl
Beeld Shutterstock
Waterschappen maken de cirkel rond
Natuurlijk PHA is plastic fantastic
Trots lopen Gert van Kralingen en Etteke Wypkema over het terrein van energie- en afvalbedrijf HVC in Dordrecht. Hier staat de demonstratiefabriek waarmee van zuiveringsslib een natuurlijke plasticvervanger wordt gemaakt. Dit PHA heeft alle voordelen van plastic, zonder de nadelen: het breekt natuurlijk af.
In tegenstelling tot plastic is PHA biologisch afbreekbaar
De bacteriën die ervoor zorgen dat rioolwater gezuiverd wordt, kennen een trucje: ze vreten zich vol met de vetzuren uit rioolwater en zetten het om naar PHA, een nieuw materiaal dat plastic kan vervangen. Dit PHA wordt uit de bacteriën gehaald waarna een poeder overblijft. Dat poeder kan gebruikt worden als natuurlijke plasticvervanger. ‘Toen duidelijk werd dat deze bacteriën een vet kunnen maken waar we iets mee kunnen, ben ik dat samen met een student in een lab gaan uitzoeken,’ vertelt Etteke Wypkema, innovatiemanager bij waterschap Brabantse Delta. Uiteindelijk leidde dit tot een pilotinstallatie op de rioolwaterzuivering Bath.
‘Het slib dat wordt gebruikt voor plastic, kunnen we niet gebruiken voor biogas’
Cirkel rond
Dat wekte ook de aandacht van Gert van Kralingen, dagelijks bestuurder bij waterschap Scheldestromen: ‘Toen ik hoorde over de pilot in Bath, heb ik bij Scheldestromen gezegd dat we daarop aan moeten sluiten. De rioolwaterzuivering Bath zuivert het rioolwater van West-Brabant, maar het ligt wel in Zeeland, dus ik voel een medeverantwoordelijkheid.’
Brabantse Delta en Scheldestromen werken samen in het project PHA2USE. Aan dit project nemen ook de waterschappen De Dommel en Hollandse Delta, wetterskip Fryslân, kenniscentrum STOWA, technologiebedrijf Paques Biomaterials en duurzaam energie- en afvalbedrijf HVC deel. ‘Circulariteit is voor ons heel belangrijk, gaat Van Kralingen verder. ‘Slib is een eindpunt in de keten van waterzuivering. Van dat eindpunt willen we weer een beginpunt maken.' 'Als waterschappen voelen we ons geroepen om de cirkel rond te maken. Dus wanneer blijkt dat slib gebruikt kan worden als beginpunt voor een plasticvervanger, moeten we dat uitzoeken.’ Wat kun je dan allemaal met de plasticvervanger? Veel, vertelt Wypkema. ‘Je kunt het gebruiken als coating voor kunstmest of als biologisch afbreekbare potten voor gewassen. Maar ook zelfhelend beton kan gemaakt worden met PHA.’
Meest groene PHA
Behalve uit rioolwater kan PHA ook gemaakt worden uit palmolie of suikerwater. ‘Maar,’ legt Wypkema uit, ‘dat heeft een grotere CO2-voetafdruk en concurreert met voedsel. PHA uit rioolwater is het meest duurzaam, want het is gemaakt uit afval.’
‘Dat neemt niet weg dat we maar één ding tegelijk kunnen met ons slib,’ vult Van Kralingen aan. ‘Met andere woorden: het slib dat we gebruiken voor plastic, kunnen we niet gebruiken voor biogas. En andersom. We moeten dus goed bedenken wat we precies met ons slib willen doen. Dat is nog niet zo gemakkelijk.’
Op het moment hoeft die keuze niet te worden gemaakt, simpelweg omdat PHA slechts op kleine schaal wordt geproduceerd. Maar in de toekomst kan dat veranderen. Wypkema maakt zich zorgen dat PHA het op langere termijn zal afleggen tegen biogas. ‘Vandaar dat ik nu al begin te piepen, als er beloftes over de toekomstige productie van biogas worden gedaan.’