Tekst Marjan van Wijngaarden Beeld AquaMinerals
Waterschappen sluiten slibverzekering af
Robuust plan als vangnet
Waterschappen moeten het slib uit de rioolwaterzuiveringen altijd kunnen laten verwerken, ook bij incidenten of calamiteiten. Om dat te garanderen, hebben ze samen een plan gemaakt: het robuust plan slibeindverwerking. De regie bij de uitvoering van dit plan ligt bij AquaMinerals. Directeur Olaf van der Kolk over de samenwerking tussen de waterschappen en zijn bedrijf: ‘Wij zijn de spin in het web.’
Olaf van der Kolk gelooft stellig in het nut van een collectief vangnet
Na het zuiveren van rioolwater in de rwzi’s blijft slib over. Alle waterschappen samen produceren zo’n 1,25 miljoen ton slib per jaar. Dat wordt afgevoerd naar slibverwerkers. In 2019 ontstond er een tekort aan verwerkingscapaciteit, onder andere doordat er minder slib naar Duitsland kon worden afgevoerd. Bovendien was er dat jaar een probleem bij slibverwerkingsbedrijf AEB in Amsterdam. Daardoor kon het zuiveringsslib van waterschap Amstel, Gooi en Vecht een tijd niet worden verwerkt.
‘Er is nu permanent ruimte om 25.000 ton slib af te voeren’
Om dit soort problemen in de toekomst te voorkomen, vroeg het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de waterschappen een robuust en duurzaam plan te maken voor de verwerking van het zuiveringsslib. En bij het maken van dat plan kwam AquaMinerals om de hoek kijken. Maar waarom juist dit bedrijf? Directeur Olaf van der Kolk: ‘AquaMinerals zoekt bestemmingen voor stofstromen die vrijkomen bij het zuiveren van afvalwater en het maken van drinkwater. Dat doen we nu voor elf drinkwaterbedrijven en vijf waterschappen, onze participanten. Vrijkomende reststromen zijn vaak geen afval meer, want ze kunnen gebruikt worden voor functionele toepassingen. Zo’n stof is bijvoorbeeld struviet. Een prima grondstof voor kunstmest, geen afval dus. Want: het heeft een positieve economische waarde, het is duurzaam en het vervangt een milieubelastende grondstof.’
Reststromen ophalen AquaMinerals zorgt ervoor dat de vrachtwagens op tijd bij een waterschap of een drinkwaterbedrijf zijn om de reststoffen op te halen en naar de verwerker te brengen. Van der Kolk: ‘We zorgen er met de participant voor dat de stofstroom de juiste kwaliteit heeft. Eigenlijk doen we alles wat nodig is in de keten, van onderzoek tot uitvoering en uiteraard de administratieve afhandeling. Alle operationele diensten zoals transport, opslag en bewerking kopen we in. We zijn de spin in het web die alles regelt en zorgt dat alle stromen op de juiste plek terechtkomen.’ En dat is precies de reden waarom AquaMinerals bij het probleem van de slibverwerking werd betrokken. In 2019 vroeg waterschap Amstel, Gooi en Vecht om een oplossing voor het slib dat zij nergens meer kwijt konden. AquaMinerals ging op zoek en vond een aantal plekken waar het slib naartoe kon. ‘Dat lukte omdat slibverwerkers een kleine restcapaciteit hebben voor onvoorziene omstandigheden of doordat deze restcapaciteit te klein was om mee in te schrijven op aanbestedingen,’ legt Van der Kolk uit. ‘Wij zijn dus overal gaan vragen: heb je nog wat capaciteit over? Zo konden we bij meerdere partijen het Amsterdamse slib kwijt.’
Partners Door deze oplossing kwam AquaMinerals in beeld, toen de waterschappen met hun robuuste plan voor slibeindverwerking bezig waren. ‘Ze zagen dat wij de markt kenden. En dat we gewend waren om een vangnet te vormen, dat doen we immers al heel lang voor andere stromen,’ zegt Van der Kolk. ‘Zuiveren moet immers altijd doorgaan.’ De waterschappen maakten een prognose en bepaalden hoe groot het vangnet moest worden. ‘En wij maakten afspraken met marktpartijen. Als we vandaag bellen dat we slib moeten afvoeren, dan kunnen we er direct terecht.’ Het contract tussen de Unie van Waterschappen en AquaMinerals is in 2021 afgesloten. Van der Kolk: ‘De eerste 3 maanden hebben we gebruikt om partners te vinden voor het vangnet. Sinds 1 oktober hebben we nu permanent ruimte om bij incidenten 25.000 ton slib te kunnen afvoeren.’
Verzekering Het is nu zo’n halfjaar later en er is nog weinig van het vangnet gebruikgemaakt. ‘Maar incidenten kunnen natuurlijk altijd gebeuren. Zie onze afspraken met de waterschappen als een soort verzekering: je hoopt dat het niet nodig is. Maar als het nodig is, is het fijn dat je weet dat de problemen worden opgelost.’ Het contract tussen de waterschappen en AquaMinerals loopt tot de zomer 2023. En dan? Van der Kolk: ‘Dat hangt er helemaal van af hoe het dan met het slib gaat. Waarschijnlijk wordt het risico op incidenten kleiner, omdat er minder slib hoeft te worden afgevoerd of de capaciteit is uitgebreid. De waterschappen halen er immers zelf al steeds meer waardevolle stoffen uit, bijvoorbeeld biogas of cellulose. Dat juich ik toe. Wij merken ook dat de markt op zoek is naar alternatieve grondstoffen. De wet- en regelgeving is daarbij nog een lastig aspect, maar we gaan er komen.’ Hij blijft wel geloven in een concept van een collectief vangnet. ‘Misschien kan het vangnet wat minder groot worden. Maar de kosten die de waterschappen moeten maken voor z’n vangnet staan in geen verhouding tot de kosten op het moment dat er een incident is. En het is een kleine moeite om het te organiseren. Wij zien onszelf als een partij die problemen oplost. En als het dan lukt is dat echt heel bevredigend.’
