Tekst Maurits van den Toorn Beeld Waterschap Hollandse Delta
Dagelijks monsteren op corona
Wat een geregel!
Via dagelijkse monsternames dragen de waterschappen bij aan het landelijke Coronadashboard. Wat wordt er in de praktijk gedaan, bij een waterschap, om deze monstername mogelijk te maken? Kristian Groenenberg is specialist meet- en regeltechniek bij waterschap Hollandse Delta. Hij vertelt over de technische eisen die COVID-metingen aan de apparatuur van de waterschappen stellen en wat dat voor gevolgen voor de monsternames heeft.
‘Wij hebben van het RIVM de vraag gekregen om de monstername van het influent geschikt te maken voor dagelijkse bemonstering,’ vertelt Kristian Groenenberg. ‘Daarvoor was een aantal aanpassingen aan onze monsterkasten nodig. Die zijn er standaard op ingericht om voor Rijkswaterstaat een keer per week monsters te leveren, maar nu moesten we dat elke dag gaan doen.’ Zo’n monsterkast bevat een compressor die zelfstandig watermonsters opzuigt en een vat voor het water, dat daarin op een temperatuur van ongeveer drie graden wordt bewaard. Groenenberg: ‘Alle monsters van 8.00 tot 8.00 uur (een etmaal, red.) komen in hetzelfde vat. Het gaat steeds om een monster van 50 milliliter; een flowmeter registreert de hoeveelheid inkomend water waardoor de kast een signaal krijgt wanneer er weer een monster moet worden genomen.’
‘Rioolwater is een bron van big data geworden’
Betrouwbaar De gegevens moeten betrouwbaar zijn en de eisen zijn dan ook streng: de hoeveelheid water in het vat moet overeenkomen met het aantal monsters dat er volgens de berekening op basis van het aantal kuubs aan influent in moet zitten. Als de afwijking groter is dan 7,5 procent wordt het monster als niet betrouwbaar genoeg beschouwd en niet onderzocht. Groenenberg: ‘Om dagelijks monsters te kunnen nemen hebben we een tweede vat in de kast geïnstalleerd; als iemand na acht uur ’s ochtends de monsters komt ophalen is immers al een volgende 24-uurscyclus van monsterneming begonnen. Daarvoor moesten we een soort carrousel installeren met een tuit die beide vaten kan vullen en elke 24 uur automatisch van vat wisselt. We hebben speciale software gemaakt die dat regelt.’
Vuilvracht De monsters worden gecontroleerd op de “vuilvracht” in het influent en op zuiverheid van het effluent als het water na zuivering naar het oppervlaktewater gaat. ‘We kunnen daardoor zien of de zuivering efficiënt verloopt of dat er aanpassingen in het proces nodig zijn. Aquon, het externe laboratorium dat de monsters onderzoekt, verricht nu ook het COVID-onderzoek. Wij krijgen te horen of de monsternames goed zijn - dat is onze verantwoordelijkheid - en of het aantal virusdeeltjes is toe- of afgenomen. Dat laatste nemen we voor kennisgeving aan, dat is iets voor het RIVM. De frequente monstername leidt ertoe dat het rioolwater een bron van big data is geworden; er zijn veel meer gegevens beschikbaar over bijvoorbeeld medicijnresten dan vroeger.’ Hollandse Delta heeft twintig rioolwaterzuiveringsinstallaties. Bij elke installatie staan meerdere monsterkasten. De waterschappen hebben subsidie van het rijk gekregen om de monsterkasten geschikt te maken voor de COVID-monstername. ‘Hoe waterschappen dat deden, was hun eigen keuze. Wij hebben bijvoorbeeld de meeste kasten die rond de 4 jaar oud waren verbouwd, maar een oudere kast hebben we door een nieuwe vervangen.’