Tekst Marjan van Wijngaarden Beeld Dimitry de Bruin

Waterkracht

Bijzondere samenwerking maakt meer van Markdal

Brabantse Delta en bewonersvereniging spelen voor hetzelfde team

Een waterschap en een bewoners- en ondernemersvereniging die als aannemer en opdrachtgever samenwerken aan de herinrichting van hun omgeving? Dat is precies de aanpak die Brabantse Delta en de Vereniging Markdal duurzaam en vitaal toepassen in het stroomgebied van de rivier de Mark, in Noord-Brabant. Hans Peter Verroen, dagelijks bestuurslid van het waterschap en Sjef Langeveld, voorzitter van de vereniging, vertellen graag hoe dat in de praktijk gaat: ‘Het gaat om een gelijk speelveld.’

Waarom is de Vereniging Markdal duurzaam en vitaal opgericht? Sjef Langeveld: ‘In 2011 hielden vijf natuurverenigingen een avond over de toekomst van het Markdal. Lokale en provinciale politici van alle partijen ondersteunden het idee om het dal verder te ontwikkelen tot een gebied waar water- en natuurdoelen gerealiseerd worden, maar waar ook rekening wordt gehouden met economie en leefbaarheid. Daaruit ontstond het platform Markdal duurzaam en vitaal. In 2013 hebben we een overeenkomst met de provincie gesloten. Daarin staat dat wij de uitvoerende verantwoordelijkheid dragen, terwijl het waterschap en de provincie bestuurlijk verantwoordelijk zijn.’ Hans Peter Verroen: ‘Andere belangrijke partners zijn waterschap Brabantse Delta en de gemeenten Breda en Alphen-Chaam. Daarmee kwam ruim 15 miljoen euro beschikbaar voor het herinrichtingsproces van het Markdal.’ Langeveld: ‘Om een rechtspersoon te worden, hebben we in 2013 een vereniging en de stichting Markdal duurzaam en vitaal in het leven geroepen. De vereniging houdt zich bezig met de aansturing, de stichting is risicodragend en houdt zich bezig met de uitvoering.’ Verroen: ‘Bijzonder aan de samenwerking is dat de vereniging Markdal de opdrachtgever is en het waterschap de aannemer. Wij stellen ons dienstbaar op. Een aparte rol... ja, dat was wel even wennen. Maar gelukkig heeft de vereniging onze kennis ook nodig. Of er bijvoorbeeld ergens al dan niet een stuw moet komen, dat weet het waterschap.’

Is zo’n samenwerking tussen overheid en bewoners en bedrijven een goed idee? Verroen: ‘De bewoners en bedrijven zijn blij met participatie, maar het proces duurt wel langer en kost dus meer. Als waterschap moet je bijvoorbeeld een projectteam in het leven roepen, medewerkers van het waterschap moeten naar veel vergaderingen, en we moeten plannen beoordelen. Dat kost allemaal extra tijd en dus geld. Maar ik denk dat jij daar anders over denkt, Sjef?’ Langeveld: ‘Jazeker! Als wij als vereniging geen initiatief hadden genomen om het proces op te starten, waren we nu nog niet begonnen. Het klopt dat er veel vergaderingen zijn, maar het is ook een ingewikkeld proces. En bedenk wel: bewoners zijn sneller in hun besluitvorming dan de waterschappen, die allerlei procedures moeten volgen waardoor de dingen weer langzamer gaan.’ Verroen: ‘De vereniging doet inderdaad veel goeds. Wij als waterschap wilden hetzelfde bereiken als de vereniging, maar stuitten op veel weerstand in het gebied. Toen we bijvoorbeeld een stuk grond wilden kopen dat we nodig hadden om het project te realiseren, wilde de eigenaar dat niet. Toen de vereniging hetzelfde stuk grond wilde kopen voor hetzelfde bedrag en onder dezelfde condities, ging de eigenaar meteen akkoord. Blijkbaar is er eerder weerstand tegen de plannen van een overheid dan tegen die van een vereniging van bewoners en bedrijven.’ Langeveld: ‘De conclusie is duidelijk: je moet zorgen dat je zo goed mogelijk kunt samenwerken. We kunnen niet zonder elkaar.’ Verroen: ‘Zonder de vereniging was dit hele project niet tot stand gekomen.’

‘Als complexe gebiedsprocessen niet van de grond komen, haal er dan partners bij’

In 2020 is het uitvoeringsprogramma van start gegaan. Wat gaat er nu concreet gebeuren? Verroen: ‘Het Markdal heeft een zuidelijk deel en een noordelijk deel. Voor het zuidelijke deel, dat loopt van stuw Galder tot aan de Belgische grens, zijn alle bestemmingsplanprocedures klaar. Er loopt nog een beroepsprocedure maar die raakt de realisatie van het plan niet. Begin februari zijn we gestart met het definitief ontwerp. In het noordelijke deel zijn we nog bezig met grondverwerving. Daar kunnen we dus nog niet verder.’ Langeveld: ‘In het zuidelijke deel gaan we een stuw buiten werking stellen, al blijft hij wel staan voor calamiteiten. De rivier de Mark wordt helemaal opnieuw gegraven. En die ligt straks in een natuurrijke omgeving.’

Wat kunnen andere waterschappen van jullie leren? Verroen: ‘Als complexe gebiedsprocessen niet goed van de grond komen, haal er dan partners bij. Zoek of er zo’n vereniging is waarmee je kunt samenwerken. Zoek de verbinding. Een belangrijke tip daarbij is wel dat je het echt moet willen. Het vergt veel van het waterschap.’ Langeveld: ‘Het geven van verantwoordelijkheid aan bewoners is in mijn ogen vaak de oplossing van problemen. Het gaat erom dat het een samenlevingsproces is. Het initiatief daartoe kan van zowel de bewoners als van het waterschap komen. Het gaat om een gelijk speelveld.’ Verroen: ‘In het begin was de Vereniging Markdal soms negatief over het waterschap, maar dat komt nu niet meer voor.’ Langeveld: ‘Waterschappen moeten er wel op letten dat ze bij de start van zo’n samenwerking niet alleen praten over risico’s. Begin met praten over kansen en wat er leeft onder de bewoners. En graag een beetje letten op het taalgebruik. “Participatie” is bijvoorbeeld een vreselijk woord. Echt een bestuurlijk woord. Het gaat om de betrokkenheid van mensen!’

Deel dit artikel