Dicht bij de burger De Unie van Waterschappen en het IPO hebben ook hun specifieke wensen en zorgen. De Unie pleit voor haar drie “klassiekers”, aldus Van der Sande: waterveiligheid, waterbalans en waterkwaliteit. ‘Dat zijn altijd pijlers onder ons werk, maar door klimaatverandering zijn ze nog urgenter. Water moet meer leidend zijn in de inrichting van ons land, ook omdat het invloed heeft op de bodem. Daarnaast moeten we de waterbalans herstellen: de vraag is hoog, het aanbod laag. Dat is geen houdbare situatie op de lange termijn. Tot slot is waterveiligheid de basisvoorwaarde voor leefbaarheid in dit land.’ De provincies willen zich nadrukkelijk melden wanneer het gaat om de gebieds­transitie, zegt Bovens. ‘Alle grote opgaven spelen zich in de ruimte af en daar gaan de provincies over. Daar willen we nog veel meer op inzetten. Het kabinet wil te veel sectoraal insteken, maar zorg er nou juist voor dat daar waar het ruimtelijk aspect van belang is, dossiers op elkaar ingrijpen. Het is de natuurlijke rol van provincies om partijen bij elkaar te brengen en belangen te verenigen, dus geef ons verantwoordelijkheid, dan doen wij waar we goed in zijn.’ De grote decentralisaties van de afgelopen jaren zijn lang niet altijd een succes gebleken: taak- en rolverdeling werden soms uitermate complex en de financiële tekorten groeiden. Desondanks staat Van Zanen in de kern nog altijd achter de decentralisaties: ‘Het kabinet had destijds nooit een bezuiniging moeten doorvoeren en gelijktijdig het takenpakket voor gemeenten moeten uitbreiden. Maar in essentie is lokaal beleid dat dicht bij de burger staat natuurlijk goed. Wij hebben de mensen aan het loket. Situaties kunnen per gezin, per situatie en per gemeente verschillen. Kabinetten willen soms groots en meeslepend beleid maken en dingen veranderen, maar laat ons nou gewoon maatwerk leveren, hier en daar een uitzondering maken. Alleen dan krijgen mensen de hulp die ze nodig hebben.’

Gebiedsgerichte aanpak Van der Sande voegt toe: ‘Decentraal beleid is goed, maar vraagt wel om het opruimen van belemmeringen. Wij lopen nu nog te veel op tegen fiscale, financiële en regeltechnische hobbels. Daarom hebben we het rijk nodig, om kaders te stellen en die belemmeringen weg te nemen. Dat is een voorwaarde voor decentrale overheden om goed ons werk te kunnen doen.’ Bovens neemt een vergelijkbaar standpunt in. ‘Ik geloof in het subsidiariteitsbeginsel: laat beslissingen en uitvoering plaatsvinden op het daarvoor geschikte niveau. Maar dan heb je wel de juiste bevoegdheden en middelen nodig. We moeten niet decentraliseren omdat we meer taken willen; het moet ten dienste staan van een gebiedsgerichte aanpak.’

Juiste besluiten Nu blijkt dat de coronacrisis nog wel even voortduurt, zal bestrijding van de pandemie een centrale plaats innemen tijdens de Tweede Kamerverkiezingen. Toch maken de voorzitters van de Unie, de VNG en het IPO zich geen zorgen dat hun agenda ondergesneeuwd zal raken. ‘Ook tijdens de coronacrisis gaat ons werk door,’ zegt Van der Sande. ‘Het is de taak van bestuurders om juist over crises heen te kijken en de lange termijn in het oog te houden. Waterschappers zijn bij uitstek langetermijndenkers. Het watersysteem zit simpelweg aan zijn grens, dus moeten we nu de juiste besluiten nemen en adequaat beleid maken.’ Wat Bovens betreft, worden de herstelplannen en groeifondsen expliciet gekoppeld aan de regio. Hij hoopt daarom dat er bewindslieden komen die ervaring hebben op regionaal niveau, die de kracht van de regio begrijpen. ‘Ik reken erop dat het landelijk economisch beleid zich de komende jaren meer laat sturen door de regionale agenda’s en de grote provinciale spelers, zoals de Zuid-Hollandse haven, de chemische industrie in Limburg of Brainport Eindhoven. Leg als kabinet goede, ambitieuze plannen neer en zorg dat wij die kunnen uitvoeren. Dan pakken wij het op.’ ‘Als de coronacrisis iets laat zien, is het dat het rijk niets kan zonder decentrale overheden en vice versa,’ vult Van Zanen aan. ‘De brede steunpakketten van het rijk tonen bovendien dat het kan, dat er ruimte is om decentrale overheden beter te ondersteunen in onze taken. Het is nu tijd om door te pakken.’