Rijnland baggert groen

Elektrisch is stiller en stinkt niet

Als je over de Langeraarse Plassen bij Nieuwkoop vliegt, zie je dat het water net zo groen is als de weilanden eromheen. De waterkwaliteit moet dus omhoog. Door elektrisch te baggeren wil het hoogheemraadschap van Rijnland dat zo duurzaam mogelijk doen. Omgevingsmanager Marleen van der Dussen en projectmanager Paul Hollander geven tekst en uitleg over hun plannen om de Langeraarse Plassen groen beter en schoner te krijgen.

Waarom moet de waterkwaliteit van de Langeraarse Plassen worden verbeterd? Hollander: ‘Het is begonnen met de Kaderrichtlijn Water. Dat is de Europese richtlijn waarin staat dat we de waterkwaliteit en de ecologie in het water moeten verbeteren. De Langeraarse Plassen zijn één van de 41 waterlichamen in het gebied van Rijnland waar dat voor geldt.’ Van der Dussen: ‘In de Langeraarse Plassen is de hoeveelheid fosfaat in het water schrikbarend hoog. Dit fosfaat is voedingstof voor algen. Het water is echt gifgroen van de algen, zoveel zitten er in het water. En waar dat fosfaat vandaan komt? Mogelijk door de afbraak van veen, door lozingen in het verleden, of van de aalscholverkolonie in de buurt.’ Hollander: ‘Maar naast het probleem van de algen ligt er ook nog eens 50 tot 70 centimeter bagger op de bodem van de plassen. Dat slib draagt ook bij aan de vertroebeling van het water.’

Welke acties hebben jullie ondernomen? Hollander: ‘We richten ons op het verbeteren van de fysisch-chemische en de ecologische waterkwaliteit. We willen het doorzicht in de plassen verbeteren en ervoor zorgen dat we meer leven in het water krijgen.’ Van der Dussen: ‘De plassen bestaan uit twee delen: de Noordplas en de Zuidplas, met daartussen het Kerkpad. We zijn in de zuidelijke plas met maatregelen begonnen. We hebben bijvoorbeeld een luwtescherm geplaatst. Dat is een drijvend scherm dat de rietkraag beschermt tegen te sterke golfslag. Je ziet daar gelukkig al effect. De rietkraag was de afgelopen jaren steeds kleiner geworden, maar herstelt zich nu.’ Hollander: ‘We gaan ook baggeren. Dat combineren we met de aanleg van een slib-vang. Daar wordt de bagger die achterblijft of die weer ontstaat in opgevangen. De 110.000 kuub grond die bij het graven van de slibgang vrijkomt, gebruiken we om een natuurzone aan te leggen. Dat moet zorgen voor meer oever- en waterplanten.’

‘We willen meer leven in water krijgen’

Kijken jullie ook naar duurzaamheid? Hollander: ‘Ons plan barst van verbeteringen op het vlak van duurzaamheid, zoals het hergebruik van afgegraven grond. Maar het meest vernieuwende is het terugbrengen van de stikstof- en CO₂-uitstoot. Wij zijn van plan om met elektrisch materieel te baggeren en grond uit te graven. We hebben de aannemers van tevoren de tijd gegeven om hierover na te denken. Bij de aanbesteding schreven vier aannemers zich in, en alle vier wilden ze elektrisch werken.’ Van der Dussen: ‘De aannemer die de aanbesteding heeft gewonnen, heeft al eerder elektrisch werk gedaan. Voor deze klus bouwt hij een bestaande baggerzuiger met verbrandingsmotor om tot een elektrische. Ook de kraan waarmee de slibvang wordt gegraven wordt elektrisch. De omgeving was trouwens meteen enthousiast: fijn, dat is een stuk stiller en het stinkt niet.’ Hollander: ‘Voor aannemers is het belangrijk dat wij als overheden en opdrachtgevers onze duurzame ambities uitspreken en dat ook laten zien in onze aanbestedingen. Als zij investeren in duurzaam materieel en wij gebruiken dat maar één keer, is dat niet efficiënt. Gemeenten, provincies, Rijkswaterstaat en de waterschappen moeten laten zien dat ze bereid zijn om hier geld voor op tafel te leggen. Dan weet de markt ook waar ze aan toe is.’

‘Als je dingen goed uitlegt, krijg je 99 procent van de mensen mee’

Welke uitdagingen komen jullie tegen? Hollander: ‘Het is een uitdaging om de energieleverantie voor elkaar te krijgen. Je moet een energieleverancier toch zover krijgen dat hij tijdig een aansluiting voor jou creëert. En dat is niet altijd even gemakkelijk. Maar de planning is dat we in april 2021 van start gaan met de elektrische machines.’ Van der Dussen: ‘Bij een reguliere diesel-baggerzuiger ligt er een schuit met een persleiding in het water. Maar nu moet er vanaf het vasteland ook een elektriciteitskabel naartoe om hem van elektriciteit te voorzien. Dat heeft vooral gevolgen voor de recreatie op de plas. Daarom praten we met de gebruikers van de plassen om de overlast zo klein mogelijk te houden.’

Hoe kijkt de omgeving naar jullie plannen? Van der Dussen: ‘De omwonenden zijn erg betrokken bij “hun” Langeraarse Plassen. Ze kunnen onze maatregelen voor het overgrote deel waarderen, omdat ze zien dat hun plas beter wordt. En schoner. Mensen denken ook mee.’ Hollander: ‘Een mooi voorbeeld is de locatie van de natuurzone. Samen met de Surfvereniging hebben we een plek gevonden zodat er voldoende ruimte is voor de aanleg van dit gebied, maar ook voor de surfers.’ Van der Dussen: ‘Als je dingen goed uitlegt, krijg je 99 procent van de mensen mee.’