Een slag in de rondte voor vis

Uniek ontwerp paait glasaal en stekelbaars

In de Wieringermeer werkt het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier aan een unieke paai- en opgroeiplek voor vissen. In plaats van lange natuurvriendelijke oevers in de lengte kiezen ze voor cirkels van dijkjes, oevers en water tot diepte van maximaal 1 meter: de Viskringloop.

‘We zoeken naar manieren om te voldoen aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water en willen tegelijkertijd obstakels voor trekkende vissen verwijderen,’ vertelt projectleider Alex Rennings van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. ‘Ons doel is om het leefgebied te vergroten voor vissen die migreren tussen zoet en zout water, met name de glasaal (babypaling) en de driedoornige stekelbaars.’ Daarvoor moet het hoogheemraadschap zo’n 8 à 9 hectare natuurvriendelijke oevers aanleggen. Rennings: ‘Maar de boeren in de Wieringermeer zitten er niet op te wachten om oevers midden door hun land te krijgen. Toen zijn we gaan nadenken: kunnen we niet op één groot gebied werken in plaats van in de lengte? In samenwerking met allerlei partijen, zoals de provincie, hebben we een locatie van zo’n 17 hectare gevonden waarop allerlei gebruiksfuncties zijn samengevoegd: een leefgebied voor vissen, natuurgebied, provinciaal wandelnetwerk, een uitkijktoren voor recreanten, en ga zo maar door.’ 

‘Waarom standaard als het ook bijzonder kan?’

Radiatorstructuur Het gebied is niet alleen bijzonder vanwege de meerdere gebruiksfuncties, maar vooral vanwege het ontwerp. Daarvoor zijn bureau voor landschapsarchitectuur HOSPER, kunstenaar Pé Okx en ecoloog Cor ten Haaf verantwoordelijk. Landschapsarchitect Hilke Floris van HOSPER: ‘In het begin hebben we samen met de kunstenaar en ecoloog zitten schetsen. Je let allemaal op andere dingen, zo kom je tot nieuwe ideeën.’ Het ontwerp gaat uit van twee stenen die in het water worden geworpen, kringen dus. Zoet water komt vervolgens vanuit het Wieringerrandkanaal via een inlaat met vispassage het plangebied binnen. Het water slingert via een radiatorstructuur door het gebied heen, waarna het uitkomt in de Den Oeversche Vaart. Floris: ‘Alles in het gebied is rond. Als je er wandelt, verandert je uitzicht steeds.’

Takkenbossen Het project is onderdeel van Ruim Baan Voor Vissen, een samenwerking van de vier noordelijke waterschappen om vismigratie te bevorderen. Rennings: ‘We hebben allerlei elementen voor de vissen erin verwerkt: vishevels, verschillende peilgebieden, structuren in het water door takkenbossen en boomstronken. Als de Viskringloop eind december klaar is, gaan we monitoren hoe de visstand zich ontwikkelt. We hopen dat de hele polder wordt gekoloniseerd. En dat deze gebiedsaanpak ook voor andere waterschappen te gebruiken is.’ Volgens Floris zouden waterschappen dit soort projecten vaker moeten doen: ‘Je kunt iets standaard maken, maar voor hetzelfde geld ook bijzonder. Zo krijgt een gebied veel meer betekenis voor de mensen in de buurt.’