Tekst Jelle van der Meulen Beeld Waterschap Rijn en IJssel
Alleen sociaal maakt klimaatneutraal
Hoopvol over kansen van gedragsverandering
De Horizon Mission Board adviseert vol in te zetten op de regionale ontwikkeling van klimaatadaptatie. Daarbij is sociale innovatie minstens zo belangrijk als technologische. ‘Er moet een netwerk van leergemeenschappen groeien die elkaar inspireren en versterken.’
Van slimme daken tot kringlooplandbouw tot een gasloos huis: innovatieve technologieën zijn essentieel voor klimaatadaptatie. Maar met techniek alleen redden we het niet, zegt Hein Pieper, die bij de Unie van Waterschappen de thema's innovatie en internationaal in zijn portefeuille heeft en lid is van de Europese Horizon Mission Board on Adaptation to Climate Change including Societal Transformation. ‘Klimaatadaptatie is op de allereerste plaats een sociale kwestie,’ aldus Pieper. ‘Als wij ons gedrag niet aanpassen, kunnen we nog zoveel innoveren, maar dan bereiken we onze doelen nooit.’
‘Systeemverandering is nodig om Europa klimaatbestendig te maken’
Hein Pieper: ‘Europa is onze familie, en zonder haar zijn we niets’
Lokaal eigenaarschap De Horizon Mission Board adviseert de Europese Commissie over welke onderwerpen onderzoeksgeld verdienen om innovatie te stimuleren. In haar nieuwste rapport formuleert de board drie doelen. In 2030 dienen alle Europese regio’s een klimaataanpak klaar te hebben liggen; twee derde van de regio’s moet een begin hebben gemaakt met het omzetten van die plannen in concrete projecten en een derde van de regio’s moet in principe al klimaatadaptief zijn. ‘Daarbij moeten plannen niet van bovenaf opgelegd worden,’ legt Pieper uit. ‘Door lokale gemeenschappen eigenaarschap te geven, stel je als overheid het lerend vermogen van die gemeenschappen centraal. Technocratie kan ondersteunen, maar je moet durven om een stap terug te doen.’ Lokale gemeenschappen die succesvol projecten ontwikkelen kunnen dienen als voorbeeld voor anderen. Ieder land kan zo met datgene aan de slag gaan waarin het al expertise heeft. ‘Nederland is goed met water, Portugal ontwikkelt innovaties rondom weersextremen, Oostenrijk weet goed de leefbaarheid van kleine dorpen te behouden,’ zegt Pieper. ‘Ieder land kan met een voorbeeldtraject komen, dat een ander dan weer kan kopiëren. Het heeft alleen zin als we klimaatadaptatie met elkaar doen. Europa is onze familie, en zonder haar zijn we niets.’
Welzijn boven welvaart Niets minder dan een systeemverandering is nodig om Europa klimaatbestendig te maken, maar Pieper is hoopvol. ‘We moeten niet langer welvaart centraal stellen, maar welzijn. De samenleving is belangrijker dan de markt of de staat. En als we die snaar weten te raken, dat het gaat om welzijn en de eigen leefomgeving, dan kunnen we de volgende stap zetten. Er moet een netwerk van leergemeenschappen groeien die elkaar inspireren en versterken. Want dit is een mooi rapport met mooie woorden, maar weten we die ook om te zetten naar praktische voorbeelden en projecten? Lukt het ons om klimaatadaptatie niet als technologische maar ook als sociale innovatie te zien? Dat zal moeten blijken.’
