Tekst Bas Nieuwenhuijsen
Beeld Hollandse Hoogte
Watermanagementcentrum Nederland
Altijd waakzaam
Zo ongeveer alles wat met de Nederlandse wateren te maken heeft, houdt het Watermanagementcentrum Nederland (WMCN) nauwlettend in de gaten. Het WMCN informeert, alarmeert, geeft voorlichting en verzorgt opleidingen, trainingen en oefeningen. Als er droogte of hoogwater dreigt, adviseren crisisexperts over maatregelen.
Elk waterschap heeft ermee te maken: het WMCN in Lelystad. ‘Het is een samenwerkingsverband waarin de Unie van Waterschappen, het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI), Rijkswaterstaat en het ministerie van Defensie participeren,’ zegt Hans de Vries, senior adviseur bij Rijkswaterstaat. ‘Het WMCN is gehuisvest in Lelystad, is organisatorisch ondergebracht bij Rijkswaterstaat en voert daarvoor ook operationele beheerstaken uit in het Deltagebied in Zeeland. Maar de belangrijkste taken liggen op het gebied van informatie verzamelen en verspreiden, publieksvoorlichting, en advisering en opleiding.’
Het zenuwcentrum van het WMCN is de Waterkamer in Lelystad. De Vries: ‘Van daaruit verzorgen we onder meer onze dagelijkse berichtgeving over de actuele toestand en de verwachtingen voor de nabije toekomst. Dat doen we in samenwerking met het KNMI. Het gaat om informatie zoals de waterstanden en rivierafvoeren. Ook letten we op de watertemperatuur en het zoutgehalte. Deze gegevens kan iedereen bekijken op de site waterinfo.rws.nl. De algemene informatie wordt dagelijks weergegeven op de kaart van Nederland, vergelijkbaar met de weerkaarten van het KNMI. Ook zijn er speciale websites met informatie voor professionals. Dat is van belang voor de waterschappen, maar ook voor bijvoorbeeld havenbedrijven, veerdiensten en gemeenten. Op de website vaarweginformatie.nl en op Teletekst plaatsen we verder berichten voor de scheepvaart, bijvoorbeeld over stremmingen en omleidingen.’
‘We moeten niet te snel aan de bel trekken, maar ook niet te laat’
Crisisadvisering
Als er langdurige droogte wordt verwacht, of hoogwater, speelt het WMCN een belangrijke rol als adviseur van de organisaties die maatregelen moeten nemen. ‘Wij beslissen zelf niets, wij zorgen ervoor dat de mensen die dat wel moeten doen de juiste informatie hebben,’ zegt De Vries. ‘Aan de hand van modellen, waarbij we samenwerken met het KNMI, stellen we verwachtingen op. We maken een landelijk beeld en als het nodig is, waarschuwen we. Wij moeten alert zijn op wat er speelt. We moeten niet te snel aan de bel trekken, maar ook niet te laat natuurlijk. Dus als we er zeker van zijn dat er problemen aankomen, geven we een eerste signaal af.’
De Vries: ‘Het WMCN heeft een aantal crisisadviesteams: de Landelijke Coördinatiecommissie Overstromingsdreiging (LCO), voor als er te veel water is, en de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW), voor het geval zoetwater schaars is. Overstromingsgevaar ontstaat meestal in de winter, droogte in de zomer, maar dat is niet strikt te scheiden. Samen met enkele collega’s vervul ik de rol van voorzitter van beide commissies. Zoals bij crisisorganisaties gebruikelijk, worden de rollen door een aantal mensen vervuld. Een crisis houdt zich nou eenmaal niet aan verlof of een griepje. Behalve de LCO en LCW is er ook de Landelijke Coördinatiecommissie Milieuverontreiniging Water (LCM). Zoals de naam al zegt, komt deze in actie bij milieu-incidenten.’
‘Tijdens een crisis hebben we intensief contact met de betrokken partijen. Tijdens aanhoudende droogte, zoals in 2018, kan dat maandenlang duren en heb je bijna elke dag wel contact met elkaar. Bij een hoogwatersituatie, die doorgaans niet zo lang duurt, heb je intensief overleg. Dat kan de hele dag en soms ’s nachts doorgaan.’
‘Daarnaast doen we bij het WMCN veel aan opleiden, trainen en oefenen. We maken daarvoor onder meer draaiboeken en scenario’s die een crisis nabootsen, zoals een overstroming door hoogwater. Dat doen we met onder meer het KNMI, waterschappen en veiligheidsregio’s. Een crisisorganisatie moet capabel, goed toegerust en voorbereid zijn.’