Nederland droogteland

We leven toch in Nederland waterland, dus waarom maken we ons zorgen om droogte? Dat vroeg ik me ook af toen ik bezig was met mijn studie hydrologie, maar al snel werd me duidelijk dat de ongrijpbare aspecten van droogte bijzonder interessant zijn. We weten bijvoorbeeld nog helemaal niet goed hoelang er een neerslagtekort moet zijn om ook echt een tekort te veroorzaken in het grond- en oppervlaktewater. Sommige regio’s kunnen die tekorten opvangen met Rijn- of Maaswater, maar in grote delen van “hoog” Nederland is deze vraag extreem relevant. Voor “laag” Nederland is het juist veel belangrijker dat we leren begrijpen hoe het systeem in de bovenstroomse gebieden werkt.

Het mysterie wordt nog meer vergroot doordat droogte relatief weinig voorkomt. In 2018 werden we verrast door een droogte die we al meer dan 40 jaar niet hadden gezien. Bovendien was ook het watersysteem in die tijd behoorlijk veranderd. Er is meer vraag naar water en de economische belangen zijn groter geworden. De vraag blijft natuurlijk, zelfs met alle voorzorgsmaatregelen, wat gaat de toekomst brengen? Wordt de Rijn een regenrivier? Hoe gaan we om met de steeds grotere watervraag die nodig is om het zoute water buiten te houden, de bodemdaling te remmen en zowel landbouw als natuur te voorzien van voldoende water? Als gevolg van klimaatverandering lijken we vaker met zomers als 2018 te moeten leven, wat als twee van dat soort zomers elkaar opvolgen? Welke regio’s kunnen dat aan en waar krijgen we te maken met nieuwe, wellicht onherstelbare, problemen?

Als wetenschapper is het natuurlijk gemakkelijk om naar theoretische situaties te kijken, maar wat het echt interessant en spannend maakt, is als wetenschap en realiteit elkaar raken. Zo hebben we seizoensvoorspellingen voor droogte ontwikkeld, die het mogelijk maken het handelsperspectief te vergroten. Dat was een duidelijke wens van de Beleidstafel Droogte. Verder kijken we naar de kans dat extreme droogtes voorkomen als gevolg van klimaatverandering, iets wat weer bijdraagt aan lopende discussies binnen het Deltaprogramma.

Het is spannend, uitdagend en leuk om te zien hoe ons onderzoek kan helpen bij de besluitvorming tijdens droogte en voor de langetermijnplanning in Nederland. Samenwerkingen tussen wetenschap en waterschappen zijn belangrijk. Door de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen ook gemakkelijk toegankelijk te maken voor waterbeheerders, kunnen we samen van Nederland ook een droogteland maken in de toekomst!

Niko Wanders is universitair docent hydrologie aan de Universiteit van Utrecht. Zijn werk richt zich op hydrologisch extreme situaties: niet alleen hoe deze invloed hebben op de maatschappij, maar ook hoe klimaatverandering invloed heeft op hoe vaak deze situaties voorkomen.