Tekst Maurits van den Toorn
Beeld Dimitry de Bruin
Waterkracht
Kleine blauwe olifant
Vechtstromen investeert in flexibel water zuiveren op bescheiden schaal
Een compacte zuiveringsinstallatie voor kleine woonwijken, afgelegen locaties, evenementen en militairen te velde: ziedaar de BluElephant, een kleine bolvormige installatie die dagelijks het afvalwater van maximaal 150 personen kan zuiveren. Door die lokale zuivering zijn geen investeringen nodig in een leidingennet. Het apparaat is ontwikkeld door Jotem Water Solutions in Vriezenveen in samenwerking met waterschap Vechtstromen, dat vanuit het innovatiefonds een bijdrage heeft geleverd. Stefan Nijwening, innovatiemanager bij Vechtstromen, en Rob Borgerink, directeur van Jotem Water Solutions, leggen uit hoe het zit.
Wat was de aanleiding voor de ontwikkeling? Stefan Nijwening: ‘De BluElephant komt goed van pas op plekken waar we geen riolering hebben. De aanleg daarvan is duur. De kosten kunnen we met de BlueElepehant besparen. Ik voorzie dat we in de toekomst – naast de grote installaties die nodig blijven – meer kleine, flexibel inzetbare zuiveringsinstallaties gaan gebruiken. Jotem Water Solutions had als eerste ideeën voor zo’n kleine en flexibele installatie. Zij hadden eerder een zuiveringsinstallatie voor Defensie ontwikkeld voor missies zoals in Afghanistan. Het moest slimmer en minder complex kunnen voor gebruik in bijvoorbeeld kleine wijken of op campings. Met dat idee zijn we aan de slag gegaan.’
‘Met de BluElephant lopen we een beetje voor de muziek uit’
Hoe werkt het apparaat? Rob Borgerink: ‘De BluElephant is een slimme membraanbioreactor waarmee we huishoudelijk afvalwater (zwart water) kunnen zuiveren, ook van fosfaten, tot water van loosbare kwaliteit dat virus- en bacterievrij is. Het is redelijk uniek dat we dit met zo’n kleine installatie kunnen. Het is een eenvoudig apparaat. Je kunt het zonder al te veel verstand van techniek te hebben gebruiken. Het apparaat regelt in feite zichzelf. Er is maar één pomp, verder zijn er weinig draaiende delen en doet de zwaartekracht het meeste werk. Het is vooral een kwestie van logisch boerenverstand.’ Nijwening: ‘De installatie is klein, ongeveer twee bij twee meter. Je kunt er twee in een 20ft zeecontainer vervoeren. Nog een voordeel is dat de BluElephant weinig energie gebruikt, er wordt bijvoorbeeld geen gebruikgemaakt van hoge druk.’ Borgerink: ‘Een BluElephant kan het water van vijftig tot zestig personen, ongeveer twintig huishoudens zuiveren. Militairen gebruiken op een legerbasis minder water, in zo’n situatie is één installatie voldoende voor 150 mensen. Als de capaciteit te klein is, dan zet je er een bij, je kunt een hele karavaan bouwen.’
In welk stadium bevindt de BluElephant zich nu? Borgerink: ‘De eerste installatie staat op het terrein van Vechtstromen in Almelo, de tweede bij Saxion Hogeschool en inmiddels staan er ook drie in Palestijnse gebieden. We investeren nu in matrijzen voor de productie, volgend jaar mei/juni verwachten we de eerste serie-exemplaren te kunnen leveren. We houden nu demonstraties, ook om kinderziekten eruit te halen. Zo willen we er een op een camping in het beheersgebied van waterschap Vechtstromen plaatsen en het gezuiverde afvalwater gebruiken voor de irrigatie van aardbeienteelt. We lopen met de BluElephant een beetje voor de muziek uit. We zijn nog aan het uitzoeken of dat juridisch mogelijk is. De kennis die we opdoen delen we met het waterschap.’ Nijwening: ‘Tussen concept en prototype hebben een kleine 3 jaar gelegen. We voorzien dat het eerste productiemodel binnenkort kan worden ingezet om van afvalwater irrigatiewater te maken. Samenwerken met het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen is onderdeel van ons innovatiebeleid. Het is prachtig om te zien wat er allemaal kan en het is een prachtig product.’
‘We kunnen het water van ongeveer twintig huishoudens zuiveren’
En waar komen ze te staan? Nijwening: ‘De behoefte aan dergelijke installaties is niet alleen groot in het buitenland waar vaak geen riolering is, ook in Nederland is er zeker emplooi voor. Denk aan jachthavens en campings, en ze zijn ook goed te gebruiken bij festivals. Dat laatste heeft nog een voordeel, we kunnen de BluElephant daar gebruiken om moderne watertechnologie te presenteren. Dat kan jongeren op zo’n festival prikkelen om een technische studie te gaan doen op een roc of een hogeschool of een universiteit. Op Saxion wordt de BluElephant nu gebruikt in de onderwijsprogramma’s. Het is een mooi uithangbord voor ons werk.’
Tot slot: vanwaar de naam? Nijwening: ‘Onze zuiveringsinstallaties zijn groot en complex. Het zijn een soort witte olifanten. Als alternatief stellen we daar nu deze kleine blauwe olifant tegenover. Overigens was het eerste proefexemplaar op onze zuiveringsinstallatie in Almelo oranje, maar dat kwam doordat het materiaal dat we ervoor gebruikten tijdens de coronapandemie niet te verkrijgen was in de kleur blauw.’