Column Paul Iske
Briljante mislukking
Ik woon aan een vaart, met twee kanten van mijn tuin grenzend aan het water. Voor mij is het vanzelfsprekend dat het waterpeil altijd hetzelfde is, binnen een marge van een paar centimeter. Daarnaast willen we bij mooi weer ook kunnen varen en zwemmen. Maar het is natuurlijk helemaal niet vanzelfsprekend dat – ongeacht de droge en de natte periodes – het water zo goed gecontroleerd kan worden. Daar zit een complexe omgeving met technologische, bestuurlijke, politieke, economische en sociale aspecten achter. Er moeten keuzes gemaakt worden waarbij veiligheid afgewogen moet worden tegen andere belangen. En dit speelt natuurlijk op nog grotere schaal wanneer we kijken naar de uitdagingen die klimaatveranderingen meebrengen. Ik heb mogen meekijken naar de rol van kennis en innovatie in het HWBP (Hoogwaterbeschermingsprogramma) en ik zag daar veel mooie en soms ook gedurfde initiatieven om ons land nu en in de toekomst te beschermen tegen het water. Maar ook om dat niet te veel ten koste te laten gaan van de kwaliteit van het landschap, biodiversiteit en andere behoeften van de samenleving. In het algemeen zien we op het gebied van watermanagement dus mooie projecten die met hun vernieuwende aanpak hebben gezorgd voor interessante ideeën, concepten, prototypen en zelfs ook werkende oplossingen. Terecht dat deze gevierd worden en waterinnovatieprijzen worden uitgereikt, waarvoor van mijn kant de complimenten en de felicitaties. Goed om deze successen ook te delen en daarmee anderen te inspireren en de kennis te verspreiden en toe te passen. Maar hoe zit het met de pogingen die (nog) niet de gewenste resultaten hebben bereikt? Hebben mensen daar niet hun best gedaan om iets van betekenis te doen en is daar niets geleerd? Veel kennis gaat verloren, juist omdat we onvoldoende (positieve) aandacht geven aan al die pogingen die ondanks goede bedoelingen en inzet niet tot een doorbraak (we hebben het hier vanzelfsprekend niet over een dijkdoorbraak) hebben geleid, ofwel: briljant zijn mislukt. Een briljante mislukking definiëren we hierbij als een poging tot waardecreatie die goed is voorbereid, met verstand en inzet is uitgevoerd, maar desondanks niet is geslaagd, maar waarbij wel kennis is opgedaan. Een briljante mislukking is een stap vooruit en niet achteruit. Juist in de complexe en grootschalige vraagstukken rond watermanagement moeten we accepteren dat vooruitgang vooral tot stand komt door experimenteren, mislukken, leren en daarmee de kans op succes vergroten. Mensen moeten zich veilig voelen om gedurfde projecten op te pakken en te vertellen hoe het werkelijk is gegaan. Is die veiligheid er niet, dan wordt de kans veel kleiner dat werkelijke vernieuwing tot stand komt. Dus we moeten naast prijzen voor de best gelukte innovatie, ook briljant mislukte pogingen in het zonnetje zetten! Daarmee doen we recht aan alle mensen die zich inzetten voor een veilig en duurzaam waterbeleid en creëren we tegelijk begrip voor de complexiteit van de opgave om dit te realiseren. Dat zie je namelijk niet altijd wanneer je vanuit je tuin naar de eenden op de vaart kijkt.
Paul Iske is hoogleraar Open Innovation & Business Venturing aan de School of Business and Economics van Maastricht University. Hij is oprichter en Chief Failure Officer van het Instituut voor Briljante Mislukkingen, met als doel begrip te kweken voor de complexiteit van innovatie en ondernemen.