Tekst Maurits van den Toorn
Beeld Bouwend Nederland
Waterschappen en bouwsector
Profijt van samen optrekken
Van dichtgetimmerd contract naar echt contact
De traditionele rolverdeling tussen waterschappen (opdrachtgever) en bouwbedrijven (opdrachtnemer) verandert. Het draait steeds meer om het uitwisselen van kennis en dat is hard nodig ook vanwege alle maatregelen die nodig zijn voor klimaatadaptatie, vertelt Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland.
Bouwend Nederland is de ondernemersorganisatie voor bouw en infra met zo’n 4300 aangesloten bedrijven. Naast belangenbehartiging is Bouwend Nederland actief met kennisontwikkeling, via het Bouw Techniek en Innovatiecentrum onder meer voor verduurzaming van de gebouwde omgeving en infrastructuur. De bouwsector heeft veel met de waterschappen te maken. Verhagen: ‘Dat was altijd al zo, we hebben immers droge en natte infrabouwers onder onze leden. De waterschappen zijn al heel lang betrouwbare partners en professionele opdrachtgevers die goed weten wat ze willen.’
De afgelopen jaren is er discussie gevoerd over de rollen van opdrachtgever en opdrachtnemer, onder meer met Rijkswaterstaat. Die discussies tussen de waterschappen en Bouwend Nederland hebben in 2016 geleid tot de gezamenlijke marktvisie De waterschapsmarkt van de toekomst. Dit document beschrijft de gewenste vernieuwing van de samenwerking en bevat bovendien een aantal concrete initiatieven en acties. Zoals in de marktvisie staat: de verhouding tussen de partijen verschuift van ‘nadruk op contract’ naar ‘nadruk op contact’.
‘De relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer verandert,’ legt Verhagen uit. ‘De vraag is: hoe kunnen we met elkaar samenwerken in plaats van de traditionele rolverdeling opdrachtgever-opdrachtnemer in stand te houden? Samen moeten we kijken wat er in de markt wordt gezet, hoe we bijvoorbeeld dijkversterkingen goed kunnen realiseren en de overlast daarvan zoveel mogelijk beperken. Dat lukt alleen als we samen alle belanghebbenden erbij betrekken. Door de marktvisie zijn beide partijen ontvankelijker geworden voor elkaars opvattingen en wensen en kunnen we gebruik maken van elkaars expertise. Je kunt hierdoor meer rekening houden met elkaars wensen zonder met een helemaal dichtgetimmerd bestek te komen. Het is de bedoeling dat dit de nieuwe manier van werken wordt met alle opdrachtgevende overheden; de waterschappen lopen hiermee voorop.’
‘In de Bouwagenda trekken opdrachtgevers, opdrachtnemers en onderzoekers gezamenlijk op’
Maxime Verhagen: ‘Je hebt elkaars kennis nodig om innovatief en kosteneffectief te kunnen werken’
Klimaatadaptatie
Samenwerken is ook van groot belang bij klimaatadaptatie. Verhagen: ‘Dat is een opgave die je niet alleen kunt oplossen, je hebt elkaars kennis nodig om innovatief en kosteneffectief te kunnen werken. De drie O’s moeten samenwerken: opdrachtgevers, opdrachtnemers en onderzoekers, in de vorm van kennisinstellingen: de Technische Universiteiten, TNO en de hogescholen.’
De samenwerking tussen deze partijen heeft vorm gekregen in de Bouwagenda. Gemeenten zijn bij klimaatadaptatie veelal als eerste aan zet - ze voeren niet voor niets stresstesten uit om te zien welke maatregelen ze moeten nemen - maar de roadmaps over bruggen & sluizen en over een toekomstbestendige waterhuishouding zijn zeker ook voor de waterschappen van belang. Verhagen roept ze op, het platform dat de Bouwagenda biedt, te benutten. ‘Gebruik bij uitvraag of aanbesteding de kennis van bedrijven om projecten zo duurzaam en klimaatadaptief mogelijk te realiseren. Nu gebeurt dat nog steeds bij een minderheid van de aanbestedingen. De prijs is nog steeds doorslaggevend, slechts bij een op de vijf aanbestedingen speelt duurzaamheid een rol, terwijl dat een veel zwaarder gunningscriterium moet worden. Zelfs bij de waterschappen speelt duurzaamheid nog geen erg prominente rol.’
De nieuwe manier van werken vindt ondertussen al toepassing in de praktijk. Zo hebben marktpartijen en het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier de Alliantie Markermeerdijken gesloten om ruim dertig kilometer dijk tussen Hoorn en Durgerdam te versterken. Een vergelijkbare constructie is de Graaf Reinald-alliantie voor de dijkversterking tussen Gorinchem en Waardenburg, die momenteel in de verkenningsfase zit. ‘De allianties zijn in beide gevallen gesloten om de specifieke kennis van de bouwers te gebruiken. Ik hoop dat we de goede contacten van Bouwend Nederland met de Unie van Waterschappen en van de bedrijven met de verschillende waterschappen kunnen continueren. We hebben daar beide profijt van en het vormt een goed voorbeeld voor andere opdrachtgevers.’