Tekst Pieter van den Brand
Beeld Maico van Barneveld
Kaderrichtlijn Water
Advies: breng ook vooruitgang in beeld
Jan Huitema
‘Europa mag best wat meer geduld hebben’
Europese Commissie te streng met puur technische rapporten
Onlangs is de Europese Commissie een ‘fitness check’ gestart van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW), de belangrijkste aanjager van schoon en gezond oppervlaktewater in Europa. Wat blijkt: de meeste EU-landen moeten nog veel werk verrichten om - voor de officiële deadline van 2027 - aan de normen van deze richtlijn te voldoen. Brussel lijkt met hen niet veel geduld te hebben. Wat meer begrip zou best mogen, zeggen critici.
Een van hen is Europarlementariër Jan Huitema (VVD). Hij zit namens de liberale ALDE-fractie in de commissies landbouw en milieu van het Europarlement. Huitema stoort zich regelmatig aan de strenge houding van de Europese Commissie. ‘In veel landen is de ergernis groot, omdat Brussel met vernietigende rapporten over hun inspanningen komt. Dat zijn puur technische beoordelingen waarin voor tussentijdse verbeteringen geen enkele waardering is. Het gevolg laten zich gemakkelijk raden. Het draagvlak voor de KRW is aan het afkalven.’
Landen worden bovendien afgerekend op basis van het one out, all out-principe, aldus Huitema. Wordt er slecht gescoord op één parameter, dan krijgt het hele waterlichaam een laag cijfer. ‘Nederland rapporteert over zo’n 100 stoffen, waar andere lidstaten soms op maar twee tot drie stoffen meten. We boeken beslist vooruitgang, maar er is altijd wel een parameter die niet voldoet, waardoor we onderaan het scorelijstje bungelen. We moeten daarom naar een andere systematiek toe, die ook progressie in beeld brengt. De Commissie moet bovendien de landen aanpakken die weinig meten. Er moet een gelijk speelveld zijn.’
Afstemming
De one out, all out-systematiek geeft een te negatief beeld van de werkelijke situatie, is ook het standpunt van de Unie van Waterschappen. In de position paper Kaderrichtlijn Water 2019 stelt de Unie dat de waterkwaliteit in Europa sinds de invoering van de KRW weliswaar verbetert maar dat het een langzaam proces is en het veranderende klimaat de waterkwaliteit bovendien onder druk zet. De plancyclus van de KRW moet ook na 2027 worden voortgezet, aldus de Unie, maar wel met ruimte voor nieuwe inzichten en nieuwe ontwikkelingen als de klimaatverandering. Verder pleit de koepel voor een betere afstemming met andere wetgeving die de waterkwaliteit bepaalt, zoals het mestbeleid, de wetgeving voor gewasbeschermingsmiddelen en het toelatingsbeleid van stoffen (REACH).
Foto: EMS FILMS
Claude van Dongen
‘Maatregelen moeten beter worden afgestemd met mestbeleid en gewasbeschermingswetgeving’
‘Juist dat mestbeleid en de wetgeving voor gewasbeschermingsmiddelen blijven lastig, vooral in Nederland. Daarom wil de Europese Commissie dat we de effectiviteit van maatregelen in de landbouw aantonen,’ zegt portefeuillehouder bodem- en waterkwaliteit Claude van Dongen van LTO Nederland. ‘Dat is gemakkelijk gezegd maar in de praktijk is het lastig om per hectare te laten zien wat er beter kan. Ook het veranderende klimaat speelt een rol. Wanneer het heftig regent, spoelen bijvoorbeeld veel stoffen uit, waardoor het nog moeilijker wordt de juiste maatregelen te treffen.’
Volgens Van Dongen staat buiten kijf dat deze opgaven niet alleen voor rekening van de landbouw horen te komen. ‘Meer partijen zijn aan zet, zoals gemeenten en waterschappen. Om de fosfaateisen van de KRW te halen, moeten de waterschappen bijvoorbeeld hun rioolwaterzuiveringen aanpassen. De meeste van hen zijn daar inmiddels volop mee bezig.’
Landbouwportaal
Een aantal jaren terug is LTO Nederland samen met de waterschappen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer gestart. Boeren werken hierin op vrijwillige basis aan een betere waterkwaliteit. Van Dongen: ‘Het aantal projecten groeit, al geef ik toe dat het een uitdaging is een groter bereik te organiseren’. Een verplichte deelname zal niet helpen, stelt hij. ‘Dat is funest voor de bewustwording en zal mensen bovendien afstoten. Verleiding werkt beter.’
In Brussel pleit Europarlementariër Huitema ondertussen voor meer samenhang tussen KRW-doelen en landbouwbeleid. Hij is erg gecharmeerd van het zogenoemde Landbouwportaal in Noord-Holland. Dit digitale portaal - dat door drie waterschappen, provincie en LTO Noord is gelanceerd - reikt een palet aan maatregelen aan, van coaching en advisering tot concrete emissiemaatregelen, om de circa 4000 landbouwers en veehouders in de provincie tot actie te motiveren. ‘Als de Europese Commissie aan dit soort projecten meer ruimte zou bieden - want zoiets kun je breed opschalen - dan werk je veel meer van onderop aan een betere waterkwaliteit.’
Gerelateerde artikelen