Tekst Noortje van Zijl Beeld Serge Hagemeier

Meelopen met… Joost Bekkers en Bart Rommens

De Dommel geeft vol (groen) gas

Een fantastisch grote silo vol met leidingen, zo stelden procesoperator Bart Rommens en projectleider Joost Bekkers zich de nieuwe groengasinstallatie van waterschap De Dommel voor. Die leidingen zijn er wel gekomen, maar in werkelijkheid in drie containers weggestopt. Minder indrukwekkend dan gedacht, geeft hij toe. Gelukkig blijft het wel indrukwekkend wat de groengasinstallatie doet.

In de installatie wordt het biogas dat vrijkomt tijdens het zuiveringsproces omgezet naar groen gas, een duurzame brandstof die kan worden gebruikt als vervanger van aardgas. ‘Biogas is prima om te gebruiken voor ruwe processen,’ legt Joost Bekkers uit, ‘maar het bestaat voornamelijk uit methaan en er zitten veel verontreinigingen in. Het gas dat uit je eigen fornuis komt, moet een kwaliteit hebben die aan de Nederlandse wet- en regelgeving voldoet. Biogas kun je daar niet voor gebruiken, daar zitten allerlei kleine deeltjes in die niet gewenst zijn.’

Meer biogas dan nodig

Op de rioolwaterzuivering in Tilburg produceert waterschap De Dommel in de Energiefabriek veel biogas. Bekkers: ‘Veel meer biogas dan we nodig hadden. Eerst leverden we dat aan milieubedrijf Attero, dat het opwaardeerde en als groen gas doorverkocht. Maar onze contracten met hen liepen af en dus moesten we kijken naar wat we dan met ons biogas konden doen. Toen bleek het – niet alleen wat betreft vergroening maar ook als businesscase – erg interessant om zelf groen gas te maken en te leveren aan een netbeheerder als Enexis.’ Dus werd er een project voor de bouw en ingebruikname van de groengasinstallatie opgestart. Daar was Bekkers als projectleider nauw bij betrokken. ‘Voordat we begonnen, hebben we contact gezocht met het hoogheemraadschap van Delfland,’ vertelt hij. ‘Die had al een grote groengasinstallatie, eigenlijk dezelfde als die wij nu hebben. Dan is het heel fijn om bij hen de do’s-and-don’ts op te kunnen halen en met hen te sparren. Daar leren we van en dat voorkomt dat bepaalde fouten nog eens gemaakt worden.’ Niet dat dit project helemaal zonder fouten ging, geeft Bekkers toe. ‘Met de komst van de groengasinstallatie staat onze gasmotor uit. Hierdoor misten we warmte van die warmtekrachtkoppeling. Daar kwamen we gaandeweg achter. Eigenlijk hadden we dat aan de voorkant moeten afkaderen, door goed te kijken naar het hele plaatje. Als dit systeem komt, hebben we dan ergens anders op onze zuivering een probleem?’

Specialistisch werk

Sinds eind 2022 is de groengasinstallatie in gebruik en wordt er groen gas geleverd aan Enexis. Bewoners merken er thuis niets van. Om te kunnen leveren aan Enexis moet het groen gas aan strenge eisen voldoen. Het moet van precies dezelfde kwaliteit zijn als aardgas. Ook de geur is dezelfde. Daar zorgen ze op de zuivering nog voor, vertelt procesoperator Bart Rommens. ‘Op de zuivering wordt het geurtje aan het gas toegevoegd. Dat gebeurt in de leiding zelf dus het ruikt op de zuivering ook niet naar gas. De enige keer dat we het zouden kunnen ruiken is bij het verwisselen van de geurfles. Dan kan een beetje geur ontsnappen. Maar dan ruiken we dus geen gas, maar alleen de geurstof.’ Als procesoperator controleert Rommens drie keer per week de groengasinstallatie. Veel meer werk heeft hij er niet aan. Daar is bewust voor gekozen, legt hij uit. ‘Het opwaarderen van gas is een specialisme. Als waterschap kunnen wij heel goed water zuiveren, maar van gas weten we niet precies hoe dat allemaal werkt. We moeten dat dus ook niet zelf willen doen, maar juist de mensen laten doen die dat het beste kunnen. We hebben daarom een contract met de leverancier dat zij het onderhoud en het grootste deel van het beheer zelf doen.’

Bart Rommens: ‘Het opwaarderen van gas is een specialisme waarvan waterschappen niet veel weten’

‘Het is fijn om de do’s-and-don’ts op te kunnen halen’

Ogen en oren

Dat betekent niet dat de leverancier nu standaard op de zuivering te vinden is. Hij kan vanaf een afstand online alle systemen inzien. Ook Enexis kan inloggen op de systemen om de kwaliteit van het gas te monitoren. ‘De controles die mijn collega’s en ik drie keer in de week doen, zijn daarom meer een algehele visuele inspectie. In het begin nam dat wat meer tijd in beslag omdat er nog kleine foutjes of storingen in konden zitten, maar nu is dat eigenlijk vrij snel gedaan,’ zegt Rommens. Het leveren van groen gas geeft op de zuivering dus niet veel werk, maar het levert wel veel op. ‘Vooral in deze tijden met de hoge gasprijzen is het financieel lucratief om je biogas naar groen gas op te werken,’ zegt Bekkers. De terugverdientijd van de installatie zal dus ook kort zijn, verwacht hij. ‘Ik denk dat we binnen een paar jaar de installatie weer hebben terugverdiend.’

Vooral in tijden van hoge gasprijzen is het lucratief om je biogas naar groen gas op te werken, zegt Joost Bekkers

‘Je moet het groene gas wel ergens kwijt kunnen’

Niet alleen gas

Waarom heeft dan niet elke zuivering een groengasinstallatie? ‘Je moet genoeg biogas produceren, dat is de eerste stap,’ legt Bekkers uit. ‘Daarnaast moet je het gas ergens kwijt kunnen. Gezien de veiligheid kun je het ook niet zomaar de lucht in laten gaan. Dus daar moet goed naar gekeken worden van tevoren.’ ‘Maar de techniek om van biogas naar groen gas te gaan is niet nieuw,’ voegt Rommens toe. ‘Boeren doen het al jaren op kleinere schaal. Alleen dan niet met zuiveringsslib, maar met mest. Net een ander soort stront.’ Tegelijkertijd met de groengasinstallatie is ook een aparte installatie gebouwd voor CO2-vervloeiing. Bij het omzetten van biogas naar groen gas komt CO2 vrij. Deze CO2 wordt in de aparte installatie opgevangen en vloeibaar gemaakt. In vloeibare vorm kan deze CO2 goed gebruikt worden in de glastuinbouw. ‘Maar in een later stadium zouden we de CO2 ook in de drankenhandel kunnen afzetten, als koolzuur,’ vertelt Bekkers. ‘Zover zijn we nog niet, ook de wetgeving is daar nog niet naar. Maar de CO2 die wij maken, is precies dezelfde als die uit een ammoniakfabriek. Alleen ons CO2 komt uit zuiveringsslib, en dat houdt mensen tegen. Maar op de lange termijn, met organisaties die steeds meer willen vergroenen, zou het een goede mogelijkheid kunnen zijn.’