‘Met een strookje schaduw langs de weg komen we er niet’

Strijd tegen code rood Het eindrapport van het project, De hittebestendige stad. Een koele kijk op de inrichting van de buitenruimte, stelt twee maatregelen voor om zowel de gemiddelde temperatuur als de gevoelstemperatuur op bepaalde locaties te verlagen: meer groen in de stad en het creëren van meer schaduw. ‘Ruimtelijke inrichting is een uitstekend middel om temperaturen te verlagen,’ legt Kluck uit. ‘We stellen dat binnen 300 meter van elke woning een aangename koele verblijfsplek nodig is. Bijvoorbeeld bomen die schaduw bieden. Maar water, waarin men kan spelen of om het groen daadwerkelijk groen te houden, speelt ook een rol. Het gaat niet om een strookje schaduw langs de weg, maar om het creëren van koele plekken die het hele jaar door aangenaam zijn om te verblijven.’ De rol van water om de temperatuur te verlagen blijft vooralsnog vaak onderbelicht. Dat is jammer, vindt Karel Veeneman, programmamanager klimaatadaptatie bij wetterskip Fryslân, dat deelnam aan het project Hittebestendige stad. ‘Hittestress valt onder klimaatadaptatie en dat is een maatschappelijke opgave,’ legt Veeneman uit. ‘Niet alleen de gemeente, inwoner of het waterschap is verantwoordelijk, het gaat ons allemaal aan. Door de toenemende hitte ontstaan concrete problemen, zoals meer blauwalg en dode vissen in het water. Het is onze taak om de waterkwaliteit te waarborgen, ook in de stad. Daarom is het belangrijk dat we samen met andere overheden, burgers en bedrijven deze opgave oppakken.’

Verharding verminderen De richtlijnen in De hittebestendige stad zijn bewust vrij gelaten en er zijn geen doelstellingen geformuleerd. Kluck. ‘Als je heel strikt op een doelstelling gaat zitten en zegt dat de temperatuur niet boven een bepaald getal mag komen, sla je een onmogelijke weg in. Dan krijg je gekke controles die je niet waar kunt maken, puur om te voldoen aan een papieren werkelijkheid. Wij willen met de richtlijnen simpelweg aangeven: als je je hieraan houdt, gaat het al een heel stuk de goede kant op.’ Om effectief te werk te gaan is het logischerwijs van belang eerst het hitteprobleem in een bepaalde gemeente goed in kaart te brengen. De gemeente Leeuwarden, deelnemer aan het project, voerde in 2018 een stresstest uit. ‘Daaruit bleek dat met name bedrijventerreinen, evenemententerreinen en grote verharde oppervlakken eruit springen als hittestress-gebieden,’ zegt Adriana Groen, senior beheerder stedelijk water bij de gemeente Leeuwarden. ‘Die grote verharde oppervlakken vind je vaak aan de rand van woongebieden en in de binnenstad.’ Momenteel werkt de gemeente Leeuwarden aan plannen om de hitte in deze gebieden aan te pakken. ‘We krijgen meer van het soort zomers zoals die van dit jaar,’ denkt Groen. ‘We weten nu wat de knelpunten zijn, maar moeten nog wel bepalen welke daarvan wij als gemeente moeten aanpakken. Is een bedrijventerrein bijvoorbeeld prioriteit, als je daar ook met airco’s binnen een groot deel van de hitte kunt wegnemen? Dat is ook onderdeel van dit vraagstuk. Wij gaan ons vooral toeleggen op het verminderen van hitte op locaties waar sport, zorg en onderwijs zitten. Vooral daar is dat nodig om de leefbaarheid en maatschappelijke functies te blijven garanderen.’